Nederland telt 21 waterschappen, die samen zorgen voor droge voeten en schoon en voldoende water in ons kikkerlandje. Dat is af en toe een flinke uitdaging, want Nederland is dichtbevolkt en we willen vaak allemaal iets anders. Daarnaast krijgen we steeds vaker te maken met extreme weersomstandigheden door klimaatverandering. Die combinatie kan leiden tot oververhitte debatten en extreme standpunten. Hoe hou je als waterschap het hoofd koel bij conflicten en schadeclaims? 

Waterschappen doen hun werk het liefst op de achtergrond, in de luwte en in harmonie met de omgeving. Maar af en toe krijg je ook als waterschap te maken met conflicten of schadeclaims. En dan is het vaak lastig laveren. Moeilijker dan bij ‘reguliere’ nadeelcompensatie. Dat heeft een aantal oorzaken.

Pionieren in troebel water

Omdat bij waterschaps-schadeclaims vaak veel aspecten een rol spelen, is het ook wat nadeelcompensatie betreft enorm pionieren. Bij normale projectontwikkeling is er meestal een vrij duidelijk causaal verband aan te wijzen: er wordt een bestemmingsplan gewijzigd, dus is mijn woning minder waard. Er wordt een weg opgebroken, dus ik loop omzet mis. Dat is bij schadeclaims waar waterschappen mee te maken krijgen veel moeilijker. Zoals ik al in een eerdere blog schreef: de uitkomst is bijna nooit binair.

Neem bijvoorbeeld de combinatie extreme neerslag, beperkte afvoercapaciteit van een watergang of een stuw die open is blijven staan. In die combinatie is het causaal verband van de wateroverlast lastig te bepalen, en het is al helemaal moeilijk om een hoofdverantwoordelijke aan te wijzen. Ga er maar aan staan.

Veel partijen, veel belangen

Daarnaast zijn waterschappen zo ongeveer de meest democratische bestuursorganen van ons land. Het is directe democratie in optima forma. En dat betekent ook vaak: polderen tot je erbij neervalt. Eindeloos om tafel met de boeren, de gebiedsbeheerder, de vogelbescherming, natuurorganisaties en meestal schuiven ook nog een paar overheidsinstanties aan. Om tot een oplossing te komen waar iedereen uiteindelijk mee kan leven. Dat is een nobel streven, maar je kunt soms ook te lang blijven praten.

Blijf niet doormodderen tegen de stroom in

Te lang polderen op basis van onvolledige of onbetrouwbare informatie kan ertoe leiden dat je het probleem groter maakt of langer is stand houdt dan wellicht nodig is. Dat je nieuwe tegenstellingen creëert. Toezeggingen doet die je eigenlijk helemaal niet waar kunt maken, of erger: een schade gaat vergoeden die er feitelijk niet is.

Onpartijdigheid als sleutel tot succes

Waterschappen zoeken vaak naar een advies waar het grootst mogelijke gemeenschappelijk draagvlak voor is. En dat is niet hetzelfde als het juridisch juiste advies. Toch is dat precies wat mijn opdrachtgevers van mij krijgen. Want juist die onpartijdigheid is in mijn ogen cruciaal. Een advies van SAOZ geeft aan waar je minimaal toe verplicht bent. En natuurlijk kan de adviseur van SAOZ een bemiddelende rol spelen bij hoog oplopende conflicten. Maar veel liever dragen we bij aan het voorkomen ervan.

Juist de kille feiten en cijfers van een objectieve derde partij kunnen voor verkoeling zorgen in een oververhitte discussie. En zo leiden tot de meest wenselijke én de meest menselijke oplossing. In alle redelijkheid.